Samenwonen of trouwen? De liefde is even groot, het recht niet

Sta je op het punt in het huwelijksbootje te stappen of te gaan samenwonen? Denk na over de vermogensrechtelijke en fiscale gevolgen! Consulteer je juridisch adviseur om samen na te gaan welke samenlevingsvorm het beste bij jullie aansluit en welke juridische documenten of contracten voorafgaandelijk opgesteld moeten worden. 

Steeds meer Belgen kiezen voor samenwonen in plaats van trouwen. Of je nu feitelijk of wettelijk samenwoont, of gehuwd bent, het is een volwaardige samenlevingsrelatie. Maar wist je dat de wet daar anders over denkt? 

Zonder testament of andere regeling kan je partner bij jouw overlijden met lege handen achterblijven, zelfs uit de gezinswoning gezet worden. Dat is helaas dagelijkse realiteit. 

Welke zijn de verschillen precies?  

Feitelijk samenwonend?  

Feitelijk samenwonenden hebben geen automatisch erfrecht. Feitelijk samenwoners worden juridisch in feite als vreemden van elkaar beschouwd. Zonder testament: 

• Erft je partner niets. 
• Is er geen bescherming van de gezinswoning. 

Wettelijk samenwonend? Beperkte bescherming. 

Wettelijk samenwonenden krijgen automatisch het vruchtgebruik op de gezinswoning en huisraad. Maar: 

• Ze hebben geen recht op andere goederen. 
• Ze kunnen via testament volledig onterfd worden zodat zij ook geen recht hebben op het vruchtgebruik van de gezinswoning. Dit is immers geen wettelijk beschermde erfrechtelijke aanspraak (de zogenaamde reserve).  

Ook als wettelijk samenwonende kan je dus met lege handen achterblijven.  

Er zijn mogelijkheden om via een samenlevingsrelatie hieraan tegemoet te komen.  Denk hierbij aan een Testament, een Samenlevingscontract, of een levensverzekering. 

Gehuwd?  

Gehuwden genieten de meest uitgebreide bescherming: 

• Automatisch recht op minstens vruchtgebruik van de helft van de nalatenschap. 
• Volledige bescherming van de gezinswoning. 

Toch bestaan er ook verschillende huwelijksvermogensrechtelijke regimes, met elk hun voor- en nadelen.  

Je kan huwen onder het wettelijk stelsel (waarbij een gemeenschappelijk vermogen wordt gecreëerd waarop beide echtgenoten aanspraken kunnen laten gelden) of onder het stelsel van zuivere scheiding van goederen.  

Beide regimes kunnen ondersteund worden door een huwelijkscontract waarbij uitzonderingen worden ingebouwd op het basisregime zoals dat in de wet wordt voorzien. Het huwelijkscontract wordt gebruikt om de erfrechtelijke aanspraken van de huwelijkspartner te vergroten, te beperken, maar vooral (fiscaal) te optimaliseren.  

Qua erfbelasting worden wettelijke samenwonenden en gehuwden gelijk behandeld. Ook feitelijk samenwonende partners kunnen onder bepaalde voorwaarden aan hetzelfde tarief erven. 

Wat kan jij doen? 

💡 Of je nu feitelijk of wettelijk samenwoont of gehuwd bent: Een testament, samenlevingscontract, huwelijkscontract of levensverzekering zijn zeker geen overbodige luxe, maar noodzakelijk om het (juridische) overzicht te bewaren.